Çocuklara ve Ergenlere Depremi Nasıl Anlatalım?
Okul öncesi çağdaki çocuklar için:
• Evdeki mutfak eşyaları ve oyuncaklar gibi küçük eşyaları kullanarak depremin sebep olduğu yer sarsıntısının sağa-sola, aşağıya-yukarıya doğru ya da dalgalar halinde olduğunu gösterebilirsiniz. Büyük depremlerden sonra, genellikle küçük depremlerin olduğunu açıklayabilirsiniz. Böylece olası bir depremden sonra gelecek olan artçı depremler için çocuğunuzu hazırlamış olursunuz. Küçük depremlerin artçı deprem olarak adlandırıldığını ve bu artçı depremlerin yap-bozun parçalarının uygun yere yerleşmesi gibi yeryüzünün tekrar düzene kavuşmak için bir hareketi olduğunu anlatabilirsiniz.
• Depremlerin genellikle bir dakikadan az sürdüğünü ve gümbürtü benzeri bir sesle başlayabileceğini anlatabilirsiniz. Bu sesin bazen duyamayacağımız kadar az olabileceği gibi bazen de tıpkı bir tren gibi oldukça gürültülü olabileceğini de vurgulayabilirsiniz.
• Sohbetiniz sona erdiğinde çocuğunuza anlattıklarınızla ilgili sorusu olup olmadığını sorabilirsiniz. Sorularına yanıt bulan bir çocuk kendisini daha rahatlamış hissedecek ve daha az kaygılanacaktır.
• Çocuğunuzun sizin söylediklerinizi doğru bir şekilde anlayıp anlamadığını kontrol etmek için bir sefer de onun tekrar etmesini isteyebilirsiniz. Çocuğunuzun anlattıklarınızı tam olarak anlaması için bazen birden fazla açıklama yapmanız gerekebilir. Bu süreçte sabırlı olup onu azarlamadan açıklamalarda bulunabilirsiniz.
• Depremle ilgili bir konuşma çocuklar için stres kaynağı olabileceğinden ve onların kaygılanmasına sebep olabileceğinden bu konuşmaları çocuğunuzun uyku saatinden hemen önce yapmamaya özen gösterebilirsiniz.
Okul çağındaki çocuklar için:
• Çocuğunuzun depremle ilgili bildiklerini Hayat Bilgisi ya da Fen Bilgisi derslerinde öğrendikleriyle ilişkilendirebilirsiniz. İlkokul birinci ve ikinci sınıfa devam eden çocuklar için okul öncesi çağdaki açıklamalar daha uygun olabilir. Burada önemli olan çocuğun bu konuda halihazırda bildikleri hakkında bilgi edinerek açıklamalarda bulunmaktır.
• Çocukların önceki bilgileriyle birleştirerek bazı terimler hakkında bilgi verebilirsiniz. Örneğin depremlerin yer kürenin hareketleri sonucu oluşan titreşimler ve dalgalanmalar olduğunu açıklayabilirsiniz. Bu dalgalanmaların sismik dalgalanmalar olduğunu ve bilim insanları tarafından sismograflarla ve Richter ölçeğiyle ölçüldüğünü anlatabilirsiniz. Bu noktada vereceğiniz ayrıntıların çocuklar için anlaşılması zor ve kaygı verici olmaması için önceki bilgilerini tespit etmekte fayda vardır.
• Çocuğunuzun anlattıklarınızı tam olarak anlaması için bazen birden fazla açıklama yapmanız gerekebilir. Bu süreçte sabırlı olup onu azarlamadan açıklamalarda bulunabilirsiniz. Depremle ilgili bir konuşma çocuklar için stres kaynağı olabileceğinden ve onların kaygılanmasına sebep olabileceğinden bu konuşmaları çocuğunuzun uyku saatinden hemen önce yapmamaya özen gösterebilirsiniz.
Ergenlik çağındakiler için:
• Ergenlik döneminde olan çocuğunuzla depremle ilgili sohbetinizi Coğrafya dersinde öğrendiği bilgileri paylaşmasını isteyerek başlatabilirsiniz.
• Eğer deprem deneyimi yaşadıysanız ya da deprem yaşama olasılığınızın olduğu bir bölgede yaşıyorsanız ayrıntılı bir sohbet planlayabilirsiniz. Gelişimsel özellikleri gereği ergenler bilimsel veriler üzerinden sohbet etmekten hoşlanabilirler.
Çocuklara ve ergenlere deprem anında yapılacaklarla ilgili ne anlatmalıyız?
Çocuklarla ve ergenlerle deprem anında yapılması gerekenler hakkında deprem olmadan önce konuşup gerekli bilgileri aktarmalıyız. Deprem anında yapılması gereken çök-kapan-tutun pozisyonu farklı yaş gruplarındaki çocuklara ve ergenlere gelişimsel özelliklerine uygun şekilde anlatılabilir. Deprem anında evdeyseniz evinizden nasıl çıkacağınıza yönelik bir çıkış planı ve eğer evde değilseniz bir araya gelmek için bir iletişim planı üzerinde konuşabilirsiniz. Aile üyelerinin ihtiyaçlarına yönelik bir deprem çantası hazırlanabilir.
Deprem olmadan önce evimizde ne gibi hazırlıklar yapmalıyız?
Bazı basit önlemlerle ailenizi depreme hazırlık hale getirebilirsiniz. Aile üyelerinizin depreme hazırlıklı olması hem çocuklarınızın hem de ailedeki yetişkinlerin kendilerini güvende hissetmelerine destek olur. Gün içinde en çok zaman geçirilen yerlerdeki güvenli alanları tespit ederek başlanabilir. Evdeki ağır mobilyaların ya da resim ve ayna gibi eşyaların sabitlenmesi gibi hazırlıklar yapılabilir.
Deprem sırasında ve hemen sonrasında neler yapmalıyız?
Deprem anında hem kendimizi hem de çocuklarımızı fiziksel ve duygusal olarak güvende tutmalıyız. Çök-kapan-tutun pozisyonunda durarak sarsıntının geçmesini bekledikten sonra güvenli bir şekilde bulunduğumuz yerden dışarı çıkmalıyız. Çocukların fiziksel iyi oluşları olduğu kadar psikolojik iyi oluşlarını da sakin ve destekleyici bir ses tonuyla kontrol etmeli, kendi duygularımızı da içeren bir konuşmayla içinde bulunduğumuz durumu çocuklara anlatmalıyız.